20. Yüzyıl Mimarlık Tarihi Seti (4 Kitap)

Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları tarafından yayımlanan 4 kitaptan oluşan bu set, 20. yüzyıl mimarlığının kuramsal altyapısını ve tarihini, manifestolar ve karşı tezlerle derinlemesine anlamak için ideal bir başvuru kaynağı olma niteliği taşıyor. Sette yer alan kitapların kısa açıklamaları şöyle:

20. YÜZYIL MİMARİSİNDE PROGRAM VE MANİFESTOLAR

Ulrich Conrads tarafından derlenen kitap Henry Van de Velde, Adolf Loos, Frank Lloyd Wright, Bruno Taut, Erich Mendelsohn, Naum Gabo, Le Corbusier, De Stijl, Ludwig Mies van der Rohe, El Lissitzky, Buckminster Fuller, Louis I. Kahn gibi 20. Yüzyıl mimarlığına damgasını vurmuş çok sayıda mimarın manifesto niteliği taşıyan metinleri yer alıyor. Atilla Yücel kitabın önsözünde kitabı şu şekilde tanımlıyor: “... 1900’lerin başlarından 1960’lara uzanan yarım yüzyılı aşkın bir dönemin mimarlık manifestolarını, eyle ve program bildirilerini, sloganlar, inanç ve protestoları kapsayan bu derleme, Modern Mimarlık Hareketi öncesinin, modern mimarlığın ‘destansı’ yıllarının ve hareket sonrasının duygu, inanç ve düşünce ortamının canlı bir belgesi...”

MİMARİ ELEŞTİRİ YAZILARI

Kendisi de bir uygulamacı mimar, eğitimci ve kuramcı olan Alan Colquhoun; mimarlıkta düşünme, eleştirel ve yazı yazmanın, tasarım yapma ve uygulama ile nasıl iç içe olup, nasıl birbirini beslediğini Mimari Eleştiri Yazıları’nda yetkin bir biçimde göstermekte, mimarlığın sadece teknik mesleki bir meseleye indirgenmesini şiddetle reddetmektedir. Sibel Bozdoğan, kitabın Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları tarafından basılan Türkçe baskısı için yazdığı önsözde, “1962-79 yılları arasında yazılmış olan bu yazılar, mimarlık kültüründe çok önemli çalkantıların ve dönüşümlerin olduğu bir döneme rastlıyor. Her biri özerk olarak üretilmiş yazılar tek tek okunabilecekleri gibi daha genel bir bağlantı içinde de ele alınabilirler...” diyor.

MİMARLIKTA KARMAŞIKLIK VE ÇELİŞKİ

Robert Venturi’nin kaleme aldığı; modern mimarlığın aksayan yönlerinin neler olduğunu, tepkilerin nereden kaynaklandığını, sorunlara nasıl bir mimari yaklaşımla çözüm bulunabileceğini ilk olarak toparlayıp yazıya döken kaynaklardan biri olan Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki, mimari biçimin unutulan simgeselliği postmodern mimarlık kuramının temel kitabıdır.

Prof. Doğan Kuban’ın, oldukça ayrıntılı kaleme aldığı önsözünden:

“Venturi’nin kitabına egemen olan ruhu şu paragraf açıklıyor: ‘Mimarlar kalıplaşmış modern mimari dilinin katı töreselliği karşısında susmamalılar. Ben saf olandan çok karma olanı, yalın olandan çok uzlaşıcı olanı, doğru olandan çok çarpıtılmışı, belirgin olanı değil değişik anlamlarda yorumlanabileni, sapık ve kişiliksiz, sıkıntı veren ve ilginç olanı, iyi tasarlanmış olan yerine sıradan olanı, dışlayandan çok davet edeni, basitten çok iyi pişirilmiş olanı, eskiyi anımsayan ama aynı zamanda yenilik getireni, açık ve kesin olandan çok tutarsız ve iki anlama da çekilebilen mimari öğeleri yeğlerim. Ben açık bir bütünlük yerine karışık bir canlılıktan yanayım. Süreksizliği ve çelişkiyi ilan ediyorum.’ Bu bir başkaldırı manifestosudur. Fakat 1950’li ve 60’lı yılların sanat ortamı için bir yenilik değildir. Daha çok plastik sanatlarda olan düşüncelerin mimari ortama kuramsal bir kılıfla sunulmasıdır...

LAS VEGAS’IN ÖĞRETTİKLERİ: MİMARİ BİÇİMİN UNUTULAN SİMGESELLİĞİ

Las Vegas’ın Öğrettikleri: Mimari Biçimin Unutulan Simgeselliği, Venturi’nin Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki’den altı yıl sonra, iki yazarla birlikte yazdığı ikinci kitabıdır. Kitapta ele alınan konular tümüyle dilbilimsel bir açıdan incelenmektedir. Kitabın yazarları mimari biçimin çağları aşıp sonsuza uzanan niteliğinden çok, ilettiği geçici anlam ve iletilerle ilgilenmektedirler. Kitap ismini Las Vegas’tan almasına karşın, ele aldığı konular, Modern mimarlık akımının zamanında ilgi gördüğü veya hâlâ uygulanageldiği ülkeler için güncelliğini korur.

Denise Scott Brown ve Robert Venturi kitabın önsözünde şöyle söylüyorlar: “Modern mimarlığı eleştirdiğimiz için kendi çağlarına duyarlı olan ve yerinde bir devrimi haykıran kurucularına, Modern mimarlığın ilk zamanlarına olan derin hayranlığımızı burada belirtmemiz yerinde olur. Bizim argümanımız bu eski devrimin yersiz ve çarpıtılmış uzantısı üzerinedir...”