Betonart Mimarlık ve Tasarım Dergisi 78. Sayı / İran Çağdaş Mimarlığı

Betonart, komşu ülkelerdeki çağdaş mimarlık pratiklerine odaklandığı ve ilk olarak 61. sayısında “Çağdaş Yunan Mimarlığı”nı ele aldığı dizisine, İran ile devam ediyor.

Nuşin Kara ve Nazanin Moazzen Ferdos’un konuk editörlüğünde hazırlanan 78. sayısında, çağdaş İran mimarlığı odağında öne çıkan projeleri ve aktörleri, alana yön veren yayın ve ödül programlarını ve 1979 Devrimi’nin kentler üzerindeki etkilerini ortaya koyuyor.

Konuk editörler, giriş yazılarında temayı şöyle açıklıyor:

“(…) İran ve Türkiye, tarihsel ve kültürel bağlarıyla da birbirine oldukça yakın iki komşu ülke. Her ikisinin de taşıdığı zengin kültürel miras, sadece coğrafi olmayan bir benzerlik ve birliktelik oluşturuyor. Ancak Türkiye’de mimarlığın son yıllarda, çoğunlukla Batı merkezli akım ve eğilimlere odaklanmış olması, bu iki komşu arasındaki mimari alışverişi sınırlıyor ve Türkiye’nin doğudaki bu komşusunun çağdaş mimarlık çalışmalarındaki başarılarından daha az haberdar olmasına yol açıyor.

Bu sayıda, İran’ın çağdaş mimarlık üretimine daha geniş bir perspektiften bakmayı hedefliyoruz. Böylelikle, iki ülke arasındaki kültürel ve profesyonel ilişkilerin derinleşmesi aynı zamanda mimarların da yerel öğeleri dengede tutan daha kapsayıcı bir anlayışa kavuşmaları imkânlı olacaktır. Bu yakın temas, güçlü bir mimari diyaloğun kapısını aralayabilir, her iki taraf için de yeni ufuklar açabilir. (…)”

Sayıda Alireza Taghaboni, Devrim sonrası İran mimarlığının dönüşümünü arzu ve pratik kavramları ekseninde tartışmaya açıyor.

Nuşin Kara, sunduğu seçkiyle çağdaş İran mimarlığının önde gelen kadın aktörlerine daha yakından bakarken alana sundukları kendilerine özgü katkıları ortaya koyuyor.

Hooman Balazadeh, Sara Malek ve Matin Rostami, tasarım ve inşaat sürecinde   malzemenin kurucu bir unsur olarak ele alınmasını önerirken malzemenin rolünü yeniden tanımlamayı amaçlayan projeleri değerlendiriyor.

Paria Valizadeh, Neil Smith’in eşitsiz gelişim analizi ve ardındaki “tahterevalli” teorisi ile Doreen Massey’nin bu teoriyi geliştiren argümanları odağında Tahran’daki kentsel eşitsizlik ve ayrışma örüntüleri üzerine bir okuma sunuyor.

ZAV Architects kurucu ortakları Mohamadreza Ghodousi, Golnaz Bahrami ile Fereshteh Assadzadeh, modernist mimarlığın İran’daki seyrini kişisel bakış açılarıyla ele alıyor ve 1979 Devrimi sonrası mimari sahneyi konu ediniyor.

Fereshteh Fatehi, çağdaş İran mimarisinin 1980-2000 yılları arasındaki dönemini çeşitli sosyal, politik ve kültürel faktörler ışığında masaya yatırıyor.

Alireza Taghaboni, nextoffice bünyesinde tasarladıkları, modern mimariye iklim odaklı bir alternatif önerisi sunan Inter Pier projesinin tasarım sürecini aktarıyor.

“Yapı Okuması” bölümünde Metin Berk Süer, mimar Dušan Kuzma ve heykeltıraş Jozef Jankovič’ tasarımı Slovak Ulusal Ayaklanma Müzesi’ne brütalist mimarlık merceğinden bakan bir yapı analizi sunuyor.

Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası’nın katkılarıyla Yapı Tasarım Yarışması’na özel hazırlanan bölümde ise, yarışmanın 2023 jüri üyeleri bu yılın temasını değerlendirirken yarışmacılardan beklentilerini açıklıyor.

78. sayının ZAV Architects tasarımı Majara Residence projesinin yer aldığı kapak fotoğrafıysa Peyman Barkhordari imzası taşıyor.