İktidar Mücadele ve Kent Ekonomisi: Payitahtlık Sonrası İstanbul Ekonomisi (1923-1939)

İstanbul, yüzyıllar boyunca imparatorluklara başkentlik yapmış bir şehir olarak, saltanatın kaldırılması, cumhuriyetin ilanı ve halifeliğin sona erdirilmesiyle birlikte idari önemini yitirmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nin Ankara'yı başkent olarak seçmesi, yalnızca stratejik bir karar değil, aynı zamanda genç devletin modern ulus-devlet hedefleriyle doğrudan ilişkili bir tercihti.

Yeni iktidar, İstanbul'u fazla "İslami" ve "kozmopolit" bulmuş; kontrol edilmesi güç yapısıyla güven vermeyen bir şehir olarak değerlendirmiştir. Ayrıca, Anadolu'nun yoksulluğunun sorumlusu olarak da görülmüştür. Bu nedenle, kalkınma hamlelerinde Anadolu'nun önceliklendirilmesi ve Osmanlı geçmişiyle hesaplaşılması, yeni ideolojinin bir parçası olarak benimsenmiştir.

Cumhuriyetin ilk yıllarında alınan siyasi ve ekonomik kararlar, nüfusu azalan ve idari fonksiyonlarını kaybeden İstanbul'u, ihmallerin ve kayıtsızlığın hüküm sürdüğü bir döneme sürüklemiştir. Ankara, modernleşme sürecinde örnek ve fedakâr bir kent olarak öne çıkarken; İstanbul, ötekileştirilmiş ve edilgen bir konuma itilmiştir. Ulusal kalkınma hedeflerinde İstanbul’un birikiminden faydalanılmamış ve şehir, başta ticaret olmak üzere birçok alanda ekonomik üstünlüğünü kaybetmiştir.

Bu kitap, belirtilen iddiaları iki bölümde ele almaktadır. İlk bölüm, başkentlik sonrası İstanbul’un hükümet politikaları karşısındaki durağanlaşma ve gerileme sürecini; ikinci bölüm ise Ankara'nın modern ulus-devlet bağlamındaki rolünü incelemektedir.